Indonesië herbergt honderden forten die tussen de 16e en 20e eeuw zijn gebouwd langs belangrijke handels- en zeeroutes. Een daarvan is Fort Vredeburg in Yogyakarta. 

Gelegen aan de Malioboro-straat in hartje Yogyakarta, staat Fort Vredeburg. Dit fort - of in het Indonesisch benteng - wordt tegenwoordig gebruikt als museum waar bezoekers meer te weten kunnen komen over de geschiedenis van de Indonesische onafhankelijkheid.

Het oorspronkelijke fort was van hout en had een tijdelijke functie. Dit tijdelijke fort dat in 1756 gebouwd werd, diende ter bescherming van de Nederlandse gouverneur. De aanwezigheid van dit bouwwerk was tegelijkertijd ook het begin van een Europese nederzetting in Yogyakarta.

Een permanent fort


Onder herhaaldelijke druk van de VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) ging de sultan van Yogyakarta – Sultan Hamengku Buwono I – in 1765 uiteindelijk akkoord met de bouw van een permanent fort (van steen) nabij zijn paleis. De bouw, die door de sultan zelf moest worden bekostigd, heeft 25 jaar geduurd.

De bouw heeft zo lang geduurd omdat de sultan ook nog bezig was aan de bouw van zijn eigen paleizen - keraton en het enorme Taman Sari Waterpaleis – een zeer kostbaar project. Ook was de sultan niet zo blij met het vooruitzicht dat er 500 soldaten in de buurt van zijn paleis gestationeerd zouden worden.

In 1790 was het fort uiteindelijk gereed en kreeg de naam Rustenburg.

Van Rustenburg tot Vredeburg


Na de Oorlog van Diponegoro (1825-1830), ook wel de Javaanse Oorlog genoemd, werd Fort Rustenburg hernoemd tot Fort Vredeburg. Waarschijnlijk was deze naamsverandering bedoeld om de vreedzame situatie na de Javaanse Oorlog te onderstrepen.

Fort Vredeburg, Yogyakarta. Foto: Tropenmuseum.

Fort Vredeburg was bestemd voor militaire doeleinden. Het fort beschikte over kantoren, woningen, opslagplaatsen, een ceremonieel plein, een gemeenschappelijke keuken, een militair hospitaal, een munitie-opslagplaats, kanonnen en een gevangenis.

In 1942 vielen Japanse troepen Nederlands-Indië binnen. In datzelfde jaar namen zij ook Fort Vredeburg in Yogyakarta in. In die periode werden Nederlanders in het fort gevangen gehouden. Maar ook Indonesische politici die zich verzetten tegen de Japanse overheersing werden daar opgesloten.

De periode ná 1945


Na de proclamatie van de Indonesische onafhankelijkheid in 1945, slaagden de Nederlanders, na bombardementen, erin Fort Vredeburg weer in te nemen.

Tot 1980 deed het fort dienst als militair onderkomen. Vanaf dat jaar kreeg Fort Vredeburg een andere rol toebedeeld: Centrum voor Informatie en Ontwikkeling van Nusantara. In 1992 werd dit centrum officieel omgedoopt tot Nationaal Museum van de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd.

Het museum is populair onder buitenlandse en binnenlandse toeristen, maar ook onder schoolkinderen en studenten.

Bron: Forts in Indonesia (Ministry of Education and Culture Republic of Indonesia).