De familie Van den Broeke beheert sinds het midden van de zeventiende eeuw nootmuskaatplantages op de Banda-eilanden in de Molukken. Rick van den Broeke is een nazaat van die familie. Hij heeft zich verdiept in zijn familiegeschiedenis en de historie van de Banda-eilanden. Zijn kennis daarover besloot hij over te dragen aan anderen. Dat doet hij via lezingen op verschillende locaties in Nederland.

Nootmuskaat was in de 17de eeuw een felbegeerde specerij in Europa. Deze specerij werd toentertijd voornamelijk op de Banda-eilanden aangetroffen. De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) verdiende fors aan de handel in nootmuskaat en wilde een volledige monopolie op de nootmuskaathandel verkrijgen. Dit ging gepaard met grof geweld.

Bevolking uitgemoord


Op bevel van Gouverneur-Generaal Jan Pieterszoon Coen werd in 1621 de oorspronkelijke bevolking van de Banda-eilanden vrijwel geheel uitgemoord. Het beheer van de nootmuskaatplantages kwam vervolgens in handen van de zogenaamde 'perkeniers'. Zo belandde de familie van Rick van den Broeke in 1627 op de Banda-eilanden.

Plantage 'Groot Waling' van de familie Van den Broeke. Foto: R. v.d. Broeke.

"Onze familie beheerde daar vanaf 1627 nootmuskaatplantages. Van vader op zoon ging dat zo door", vertelt Rick van den Broeke aan Indonesiënu. Een achterneef van hem is daar nog steeds beheerder van een nootmuskaatplantage.

Oost-Java


Ricks opa vertrok medio 1900 met zijn moeder, broer en zusjes naar Java nadat zijn vader er met een andere vrouw vandoor was. "Zo is onze eigen familie in Oost-Java terecht gekomen en later, na de Indonesische onafhankelijkheid, in Nederland", aldus Rick.

Toen zijn eigen Indische vader in 1980 overleden was, vond Rick veel documenten over zijn familiegeschiedenis en is hij zich daar in gaan verdiepen. Ook heeft hij zich verdiept in de historie van de Banda-eilanden en heeft deze bezocht:  "Het is een fantastisch mooi natuurgebied in de Molukken gelegen."

Jan Pieterszoon Coen en de genocide op Banda


De geschiedenis van de beeldschone eilanden kan echter niet los worden gezien van de rol die Gouverneur-Generaal Jan Pieterszoon Coen heeft gespeeld in dat gebied. Rick legt uit:

"Iedereen beseft wel dat, als J.P. Coen in deze tijd geleefd had, hij voor de genocide op Banda gestraft zou zijn door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Bij zijn standbeeld in Hoorn is nu, heel terecht ook een plaquette aangebracht, waarop aangegeven staat dat hij de bevolking van Banda heeft uitgemoord in 1621 en daar dus een genocide heeft gepleegd. Tegelijkertijd beseffen mensen dat je deze tijd niet kunt vergelijken met de 17e eeuw. Ook de Engelsen en Spanjaarden hebben in die tijd heel wat mensen gedood in hun kolonisatiedrift."

Wat nog maar weinig Nederlanders weten


Indonesiënu vroeg Rick van den Broeke of er iets bijzonders te melden valt over de Banda-eilanden; iets wat nog maar weinig Nederlanders weten.

Rick: "Een van de Banda eilanden, het eilandje Poeloe Run, is een tijd eigendom geweest van de Engelsen. Nederland had inmiddels Nieuw Amsterdam gesticht in Amerika. Nederland heeft in 1648 een ruil met de Engelsen gepleegd en Nieuw Amsterdam aan de Engelsen geschonken, wat later New York werd. Het eilandje Poeloe Run werd weer Nederlands bezit, zodat ook daar nootmuskaat geoogst kon worden voor transport naar Nederland."

De laatste perkenier van Banda, Pongky van den Broeke. Foto: R. v.d. Broeke.

Geschiedenis van de VOC en Indonesië


Op de lezingen die Rick houdt, komen veel oudere Indische mensen af en ook wel Nederlanders die de Banda-eilanden tijdens hun vakantie bezocht hebben.

Ook zijn er volgens Rick veel mensen met interesse voor de geschiedenis van de VOC en Indonesië die op de lezingen afkomen. "Het leukste vind ik altijd de discussies met het publiek, na afloop van zo'n lezing. Die discussies zijn altijd heel geanimeerd", aldus Rick van den Broeke aan Indonesiënu.