'U mag daar wel gaan zitten, maar ik raad u aan een matje te gebruiken.' Terwijl onze gids een gevlochten mat tevoorschijn haalt, vervolgt hij: 'Want het is toch niet fijn om op gedroogde koeienpoep te moeten gaan zitten.' Een glimlach verschijnt op zijn gezicht. Indonesiënu neemt je mee naar Sade, een traditioneel dorpje op het eiland Lombok.
Het eiland Lombok wordt voornamelijk bewoond door de bevolkingsgroep Sasak die de Sasak-taal spreekt en voornamelijk islamitisch is.
Bezoek een desa wisata
Een leerzame manier om deze bevolkingsgroep beter te leren kennen, is door middel van een bezoek aan een van de verscheidene desa wisata op het eiland.
Een desa wisata is een traditioneel dorp dat door de overheid geschikt is bevonden om toeristen te verwelkomen. Bezoekers kunnen hier van dichtbij kennismaken met de lokale bevolking en meer te weten komen over hun cultuur. Het traditionele Sasak-dorp Ende is een van die desa wisata.
Sasak-vrouw kauwt sirih (betel).
Bij aankomst op de parkeerplaats voor de toegangspoort van het dorp werd het team van Indonesiënu welkom geheten door een dorpsbewoner die tevens werkzaam is als gids.
'Wij leven hier van de landbouw', vertelt de gids terwijl hij naar de rijstvelden links en rechts wijst. De dorpelingen van Ende werken voornamelijk op het land en verzorgen het vee. De oogst wordt opgeslagen in de gemeenschappelijke dorpsschuur of lumbung.
De dorpsschuur of lumbung.
In het dorp worden wij verwelkomd door een groepje dorpelingen. 'Wilt u een van deze lekkernijen proberen?' Een vrouw wijst naar een houten tafel met daarop manden en borden gevuld met gekookte maïskolven, bananen, en verpakte keripik (Indonesische chips/snacks).
Traditionele woningen
Terwijl wij onze keuze maken, valt onze blik op een wat oudere man die aan het vlechten is. De gids vertelt ons dat het vlechtwerk, gemaakt van ilalang (een tropische grassoort), gebruikt wordt voor woningen waarvan het dak nodig aan vervanging toe is. Voordat het vlechtwerk op de daken wordt geplaatst, wordt het eerst in de zon gedroogd.
De gids leidt ons naar een woning waar op de veranda een vrouw haar baby in slaap aan het wiegen is. 'Zal ik een foto van u maken, met een bale tani (traditioneel huis) op de achtergrond?' vraagt de gids ons. Wij besluiten plaats te nemen op de vloer van de eenvoudige veranda. De gids verzoekt ons daar maar even mee te wachten en haalt een gevlochten mat tevoorschijn.
'Ach, dat hoeft toch niet!', zeggen wij. De man legt ons uit dat de vloeren van de woningen, inclusief de vloer van de veranda, zijn gemaakt van koeienpoep. Om de zoveel tijd wordt er een nieuwe laag verse koeienpoep aan toegevoegd. De gids vertelt dat de geur van de koeienpoep vrij snel verdwijnt.
De dorpskoe.
Terwijl we plaatsnemen op de mat, kijken wij naar de vrouw die haar baby in slaap wiegt. Zij zit gewoon met haar achterwerk op de vloer. Op een mat zitten, vindt zij blijkbaar niet nodig.
Tijd om een van de traditionele huizen van binnen te bekijken. We betreden een woning via een kleine, lage deuropening. De deuropening is met opzet zo laag gehouden, zodat een ieder die de woning betreedt niet anders kan dan zijn of haar hoofd te buigen wat als een teken van respect wordt beschouwd aan de gastheer/gastvrouw.
Bukken maar.
Een bale tani bestaat uit twee delen: een binnen- en een buitenruimte. De binnenruimte is bestemd voor de vrouwelijke familieleden. Zij slapen en koken er. De mannen slapen buiten op de veranda. En, wanneer er 'activiteiten' plaats moeten vinden, dan slaapt de man in de binnenruimte.
Binnengedeelte van een bale tani.
De gids neemt ons vervolgens mee naar de beruga, een open, overdekte ruimte waar dorpelingen bijeenkomen en waar vrouwen de prachtigste doeken met de hand weven. De geweefde doeken - tenun Sasak - en andere handgemaakte producten zoals houten beeldjes en sieraden worden in de coöperatieve winkel in het dorp te koop aangeboden.
Van generatie op generatie
De techniek van het weven wordt van generatie op generatie doorgegeven. Sasak-meisjes leren al op jonge leeftijd doeken te weven. Weven is een vereiste voor Sasak-vrouwen om te kunnen trouwen. Vrouwen die niet kunnen weven, kunnen geen gezin verzorgen, zo wordt gedacht.
Kleurrijke tenun Sasak.
Trouwen gaat overigens niet zomaar, vertelt de gids ons. Als een man een vrouw wil huwen, moet hij haar eerst schaken. De gids voegt eraan toe dat het ontvoeren tegenwoordig in samenspraak gaat met de toekomstige bruid.
De toekomstige bruid en bruidegom zijn geen vreemden van elkaar. Ze zijn al een tijdje aan het daten en hebben besloten de rest van hun leven met elkaar door te brengen, legt de gids uit.
Sasak-vrouw aan het weven.
We zijn aan het einde gekomen van de rondleiding en nemen afscheid van de gids. Terwijl we richting de parkeerplaats lopen, roepen de kinderen uit het dorp ons in koor vaarwel toe.
Bedankt voor uw komst!
Desa Ende ligt op het eiland Lombok, ten oosten van Bali. Lombok wordt ook vaak het 'kleinere broertje van Bali' genoemd en ligt in de provincie West-Nusa Tenggara.
Het dorpje Ende ligt ten zuiden van de internationale luchthaven van Lombok, een autorit van ongeveer 20 minuten. Desa Ende ligt aan de kant van de weg en is niet te missen. Iets verderop ligt een ander traditioneel Sasak-dorp, namelijk desa wisata Sade. Sade is wat toeristischer en wordt drukker bezocht dan desa Ende.
Reacties