In Indonesië is wijlen president Soeharto uitgeroepen tot nationale held. De titel werd maandag (10/11) uitgereikt door president Prabowo Subianto, Soeharto's voormalige schoonzoon, ondanks felle reacties van mensenrechtenactivisten en nabestaanden van slachtoffers van zijn ijzeren bewind. 

Nationale Heldendag


De ceremonie vond plaats in het presidentieel paleis in Jakarta op Hari Pahlawan, de dag waarop in Indonesië personen worden herdacht die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de onafhankelijkheid van het land of een buitengewone dienst hebben bewezen aan de Indonesische maatschappij. De titel wordt gegeven aan personen na hun dood. 

Generaal Soeharto was een prominent figuur uit de provincie Midden-Java en een held in de strijd voor onafhankelijkheid. Hij viel al op sinds de onafhankelijkheidsperiode', zo klonk de begeleidende tekst tijdens de overhandiging van de prijs door Prabowo aan Soeharto's zoon en dochter: Bambang Trihatmodjo en Siti Hardijanti Rukmana.

Einde van de hervormingen


Soeharto, die in 2008 overleed, regeerde het land van 1967 tot 1998 met autoritair bewind dat bekendstaat als Rezim Orde Baru (Nieuwe Orde-bewind). Hij is een van de tien personen die maandag werd uitgeroepen tot nationale held. Een beslissing waar pro-democratische activisten en families van hen die getroffen werden door het autoritaire bewind van Soeharto, niet bepaald blij mee waren. 

Onder hen is Usman Hamid, uitvoerend directeur van Amnesty International Indonesia. Die zegt dat het toekennen van de titel aan Soeharto het grootste verraad is aan het volksmandaat sinds 1998. In dat jaar viel Soeharto als gevolg van publieke protesten die de aanzet gaven tot hervormingen. 

Het toekennen van de titel van nationale held aan Soeharto zou volgens Hamid gezien kunnen worden als het einde van die hervormingen zelf. Dit alles door toedoen van de regering Prabowo. 

Het uitroepen van Soeharto als nationale held is volgens Hamid een systematische poging om de zonden van Soeharto's autoritaire regime, dat bol stond van corruptie, collusie, nepotisme en mensenrechtenschendingen, goed te praten:  

Tijdens zijn 32 jaar aan de macht, regeerde Soeharto autoritair via zijn Nieuwe Orde-regime, dat de vrijheid van meningsuiting beknotte, de oppositie het zwijgen oplegde en mensenrechtenschendingen systematisch normaliseerde. Door Soeharto als een held neer te zetten, negeer je het lijden van de slachtoffers en hun families die nog steeds geen gerechtigheid hebben gekregen.'

Waarschuwing


Een andere tegenstander is Marzuki Darusman, voormalig procureur-generaal en leider van het onderzoeksteam naar de rellen van 1998. Hij zegt dat deze ontwikkeling een waarschuwing is voor wat het Indonesische volk te wachten staat onder Prabowo. Prabowo was immers commandant van de speciale eenheden onder Soeharto en was bovendien getrouwd met diens dochter, Titiek Soeharto, voordat zij na de afzetting van Soeharto scheidden. 

Prabowo zou zich, met zijn speciale eenheden, schuldig hebben gemaakt aan  mensenrechtenschendingen in Oost-Timor, hoewel hij deze beschuldigingen altijd heeft ontkend. 

Prabowo kan alles doen wat president Soeharto deed, omdat hij beschermd wordt door zijn heldenstatus,' aldus Darusman zoals geciteerd door Reuters.

Darusman Marzuki wees hierbij specifiek op de uitbreiding van de rol van het leger die al heeft plaatsgevonden sinds Prabowo vorig jaar aantrad.

Nooit bewezen


Regeringsbeambten verdedigen de toekenning van de heldenstatus aan Soeharto. Minister van Cultuur Fadli Zon stelde dat de regering nauwkeurig onderzoek heeft gedaan en dat alle kandidaten, inclusief Soeharto, aan alle criteria voldeden. Zon voegde eraan toe dat Soeharto's rol in de massamoorden van 1965 nooit bewezen is. Hierover later meer. 

Siti Hardijanti Rukmana, beter bekend als Tutut Soeharto, zei na de ceremonie dat het niet erg is dat er weerstand is tegen het uitroepen van haar vader tot nationale held. Het belangrijkste is volgens haar dat eenheid en saamhorigheid in stand worden gehouden. Dat meldt de BBC. 

Tutut  Soeharto zei dat haar familie dankbaar was voor Prabowo en alle groepen in de samenleving die de nominatie van Soeharto tot nationale held hebben gesteund. Prabowo heeft deze beslissing volgens haar genomen op basis van aspiraties in de samenleving. 

Wie was Soeharto? 


Soeharto werd op 21 mei 1998 gedwongen af te treden na gewelddadige protesten die een einde maakten aan zijn ruim drie decennia durende heerschappij die gekenmerkt wordt door massale mensenrechtenschendingen, corruptie en nepotisme. 

Aan de hand van de volgende punten legt Reuters uit wie Soeharto is: 

  • Legerofficier Soeharto werd in 1967 officieel president van Indonesië nadat hij de macht had overgenomen van president Soekarno, de grondlegger van de Indonesische republiek. Soekarno werd destijds door zowel Indonesiërs als westerse landen gezien als pro-communistisch. Op dat moment was de Koude Oorlog op zijn hoogtepunt.
  • De machtsovername vond plaats kort na een door het leger geleide zuivering van communisten die, volgens het leger, in 1965 een staatsgreep voorbereidden. Historici schatten dat er bij de zuivering zo'n 500.000 mensen zijn omgekomen. Er is nooit een officieel onderzoek naar de gebeurtenissen ingesteld. Soeharto was destijds de belangrijkste militaire officier, echter zijn betrokkenheid is nooit bewezen. 
  • Als overtuigd anti-communist genoot Soeharto de steun van het Westen, met name Washington. Dit leidde ertoe dat de Verenigde Staten in 1975 stilzwijgend groen licht gaven voor de brutale invasie van Oost-Timor door Indonesië. Prabowo, destijds een militaire officier, voerde in 1983 onder Soeharto ook operaties uit in Oost-Timor.
  • Soeharto's regeringsperiode van drie decennia werd gekenmerkt door snelle economische groei en politieke stabiliteit. Dit ging echter gepaard met strenge beperkingen op mensenrechten en vrijheid van meningsuiting, en gewelddadige onderdrukking door het leger van tegenstanders en separatistische bewegingen.
  • Soeharto en zijn familie werden ervan verdacht tot wel 45 miljard dollar te hebben vergaard tijdens Soeharto's bewind. Deze beschuldigingen zijn nooit bewezen. Pogingen om hem in 2000 wegens corruptie te vervolgen mislukten; Soeharto verscheen niet voor de rechtbank en werd later te ziek verklaard om terecht te staan.
  • Soeharto had een eenvoudige achtergrond. Hij begon op 19-jarige leeftijd als korporaal in het Koloniale Nederlandsch-Indische Leger (KNIL) en vocht daarna met Indonesische guerrillastrijders tegen de Nederlanders.
  • Zelfs na zijn dood blijft Soeharto's partij, Golkar, een belangrijke politieke macht. Golkar steunt Prabowo in zijn huidige presidentschap en bekleedt sleutelministeries in zijn kabinet.
  • Prabowo was ooit getrouwd met Soeharto's dochter, Titiek Soeharto (die nu parlementslid is), voordat zij in 1998 scheidden.

Tien nieuwe helden


Nieuwe helden worden jaarlijks op Hari Pahlawan bekendgemaakt. Naast Soeharto kregen negen andere Indonesiërs dit jaar ook de titel 'nationale held van Indonesië': 

  • Abdurrahman Wahid (1940-2009), op het gebied van politieke strijd en islamitisch onderwijs.
  • Marsinah (1969-1993), op het gebied van sociale strijd en menselijkheid.
  • Prof. Dr. Mochtar Kusumaatmadja (1929-2021), op het gebied van juridische en politieke strijd. 
  • Hajjah Rahmah El Yunusiyyah (1900-1969), op het gebied van islamitisch onderwijs.
  • Generaal Sarwo Edhie Wibowo (1925-1989) op het gebied van de gewapende strijd.
  • Sultan Muhammad Salahuddin (1889-1951) , op het gebied van onderwijs en diplomatie.
  • Syaikhona Muhammad Kholil (1820-1925), op het gebied van islamitisch onderwijs.
  • Tuan Rondahaim Saragih (1828-1891), op het gebied van de gewapende strijd. 
  • Zainal Abidin Syah (1912-1967), op het gebied van politiek en diplomatie.