Het Indonesische eiland Sumba, in de provincie Oost-Nusa Tenggara, staat onder kenners het meest bekend om de mooie stranden met hoge golven voor ervaren surfers. Én om de vele paarden die overal los lopen. Mary Afdan en Ita Amahorseija bezochten het eiland en maakten er een verslag van. Wie weet inspireert hun reisverslag meer mensen om dit ongerepte eiland met vriendelijke bewoners te bezoeken.


Door jubelende Indonesische YouTubers, raken we vlak voor de uitbraak van de pandemie in 2020 geïnspireerd om Sumba tot onze eerstvolgende reisbestemming te maken. Nu 2,5 jaar later is het eindelijk zover. Een paar hoogtepunten van onze reis. 


Met een luchthaven in het westen van het eiland is Sumba dagelijks bereikbaar op 1,5 uur vliegen van Bali naar Tambolaka. Doordat het toerisme hier nog weinig ontwikkeld is, zijn met name de hotel- en transportprijzen er een stuk hoger dan op Bali. Maar de wisselende landschappen, de prachtige verlaten stranden, de unieke watervallen en traditionele dorpen zijn het absoluut waard.


Ratenggaro


Onze eerste verkenning van West-Sumba begint met een bezoek aan de traditionele kampung Ratenggaro. Deze kampung met hoge puntdaken ligt op een heuvel aan de kust met een prachtig vergezicht over het strand. In het dak slaan de mensen in een vierkante ruimte met ladder hun voedselvoorraden op.



De daken van Ratenggaro vanaf het strand.


Gasten kunnen desgewenst tegen betaling traditioneel geweven kleding aan, een paard berijden of naast een paard poseren voor foto's.


Deze vrouw toont gasten traditionele kleding en helpt ze bij het verkleden. 



Paarden bij Ratenggaro.



Mary in traditionele kleding naast een paard in Ratenggaro.


Weikuri Lagoon


De prachtige azuurblauwe lagune Weikuri Lagoon heeft een open verbinding met de zee. Er is een wandelbrug met zicht op zee en op de lagune. 



Weikuri lagoon.


Liefhebbers kunnen vanaf een hoge steiger in het meer springen of aan de overkant van het meer vanaf een stenen trap in het water afdalen. 



Loopbrug bij Waikuri lagoon.


Wie in de ochtend arriveert, maakt goede kans om vrijwel alleen in de koele lagune te zwemmen.


Bukit Lendongara


Sumba heeft geen vulkanen, maar wel uitgestrekte heuvellandschappen. Bukit Lendongara noemt men hier ook wel de 'Teletubbies heuvels' verwijzend naar de afgebeelde heuvels in het populaire kinderprogramma. 



De Teletubbies heuvels. 


Aan het eind van de dag kan men hier genieten van de zonsondergang met een vergezicht tot aan zee.


Begrafenisfeest


Hoewel de meeste mensen op Sumba christen zijn, zijn er in sommige streken nog vele oude tradities. Op onze tweede tocht door het midden van West-Sumba stuiten we onderweg op een groot begrafenisfeest. 



Begrafenisritueel op Sumba.


De dorpelingen verzamelen zich voor een samenkomst van enkele dagen. De geslachte karbouw en ander geslacht vee wordt onder de gasten verdeeld.


Waikelo sawah


De waterval uit een rotsgebergte bij Waikelo wordt opgevangen door een dam en het water wordt verder het land in verspreid. 



Het water wordt opgevangen door een dam. Op de achtergrond is de grot te zien.


Boven aan een stenen trap is er een mooie inkijk in de grot met water. Na een kwartier lopen langs een aantal velden is er verderop een prachtige waterval midden in de sawahs.



Schilderachtig landschap.


Gollu Potto Jezusbeeld


De mensen op Sumba zijn hoofdzakelijk christen en de meeste geloofshuizen zijn katholiek. 



Jezusbeeld Gollu Potto, West-Sumba.


De overheid heeft op de Gollu Potto heuvel een metershoog Jezusbeeld laten plaatsen met een uitkijkpunt over de prachtige omgeving.


Kampung adat Praijing


In de buurt van het Jezusbeeld ligt kampung Praijing



Kampung adat Praijing.


De stenen graven van overleden mensen bevinden zich boven de grond vlak naast de woning van de nabestaanden of aan de rand van de kampung. Dit is een graftraditie wat op het hele eiland is terug te vinden.


Pantai Watu Bella


In West-Sumba zijn diverse prachtige verlaten witte stranden te vinden. 



Het witte zandstrand bij Watu Bella.


Het meest bijzonder vinden we het strand bij Watu Bella bij een glad marmerachtig wit rotsgebergte.



Marmerachtig wit rotsgebergte bij het strand van Watu Bella.


Bukit Wairinding


Onze derde dagtour beslaat hoofdzakelijk onze reis naar het oosten van Sumba, naar de hoofdstad Waingapu. Over een goede kronkelende weg maken we een korte tussenstop bij een uitzichtpunt over de heuvels van Wairinding. 



Putra en Petra.


Hier verrast ons Putra als hij met zijn paard Petra de heuvel op komt rijden. Voor een kleine vergoeding mogen we op zijn paard en/of foto’s maken.


Kambaniru rivierlandschap


Het landschap bij Waingapu wordt gekenmerkt door een brede rivier en een dam te midden van heuvels.



De Kambaniru dam in Waingapu.


Hier vlakbij logeren we twee nachten bij Hotel Morinda, met prachtige vergezichten over de Kambaniru rivier en de heuvels. 



Hotel Morinda in Waingapu.


Na een rit van 5 uur vanuit Tambolaka nemen we een rustpauze in het hotel. 


Pantai Walakiri


Om 16.00 brengt onze chauffeur ons naar Pantai Walakiri waar we aan zee tussen de prachtige mangrovebomen lopen en van de zonsondergang genieten.



De mangrovebomen van Walakiri.


Air terjun Waimarang


Bij de meeste afgelegen watervallen zijn geen warungs in de buurt. Onderweg naar de waterval van Waimarang kopen we ‘s morgens eerst in Waingapu een lunchpakket: nasi campur voor de chauffeur en voor ons zelf bubur Manado.


De autorit naar Waimarang vanuit de hoofdstad duurt ongeveer twee uur. De afdaling naar de waterval gaat via een stenen trap (deels nog in aanbouw). Het laatste stuk van het pad is glibberig en glad. De waterval in de 'hartvormige' grot wordt door branies wel als een 'springplank' gebruikt om in het water te springen. 



De grot van Waimarang.


De tocht terug naar boven is door meerdere mensen omschreven als zeer zwaar en duurt gemiddeld een uur. Eenmaal weer boven kan men bij een mevrouw verse kelapa kopen en betalen voor de entree. Zij beheert ook een kleedkamer en toilet.


Op de terugweg naar Waingapu maken we een stop in een kampung waar traditionele doeken en kleding worden geweven. Hier helpt de maakster Mary met het passen van een jurk. 



Mary bij een centrum voor traditionele kleding.


Air terjun Tanggedu


Het laatste watervallandschap op onze wensenlijst is de waterval van Tanggedu, zo'n drie uur rijden van Waingapu. Hoe dichter we bij onze bestemming komen, hoe meer de omgeving verandert in uitgestrekte savannelandschappen tot aan zee. 



Savanne tot aan de zee, Oost-Sumba.


Net als we door een richtingwijzer denken dat we er bijna zijn, moeten we nog zo'n drie kilometer over een kronkelend slecht wegdek door een droog heuvellandschap. Hier komen we meer paarden in het wild tegen en voor het eerst een man te paard.



Man te paard in het savannelandschap bij Tanggedu.


Bij aankomst op het parkeerterrein voor de entreetickets staan jongens klaar om de gasten met een motor via een metalen hangbrug door de heuvels naar de waterval te brengen. 



Ojek-drivers brengen bezoekers met de motor naar de waterval.


Dit kost heen en terug 50.000 rupiah per persoon. De stenen trap naar beneden is met even hoge treden bijzonder goed aangelegd. Sinds 2016 is het gebied met faciliteiten opengesteld voor bezoekers en betaalt men een entree van 20.000 rupiah per persoon plus parkeerkosten voor de auto. 



Waterval Tanggedu.

Na dit hoogtepunt rijden we terug naar West-Sumba.


Auto met chauffeur


Op Sumba is nauwelijks openbaar vervoer. De meeste wegen zijn moeilijk begaanbaar en mensen staan uren in de rij om benzine te tanken. Het huren van scooters en motoren is duur en in grote afgelegen delen van het eiland is er geen telefoon- en internetsignaal. Het gemak van een auto met chauffeur die de weg kent, is sterk aanbevolen. 



Tovel, de chauffeur.


Onze chauffeur Tovel is een rustige bekwame chauffeur en heel behulpzaam. Samen met zijn vrouw regelen ze diverse tours en verhuren ze motoren. Hun kantoor Mario Travel ligt aan de hoofdweg vlak voor de ingang van Tambolaka airport.


Oro Beach


Aan het strand van Oro-Beach logeren we de laatste twee nachten in Oro Beach Villa & Bungalows



Oro Beach.



Oro Beach Bungalows.

De eigenaresse Fransiska Lali en haar familie zijn heel gastvrij en verwennen ons met heerlijke maaltijden. 



Feestmaaltijd bij Oro Beach Bungalows.


Hier willen we beslist terugkomen als we het geluk hebben om Sumba opnieuw te bezoeken. In het voorjaar is er jaarlijks een groot Pasola festival, waarbij de mannen elkaar te paard met houten speren te lijf gaan. Dit is een eeuwenoude traditionele activiteit uit dank en hoop voor een grote oogst. 



De man op bovenstaande foto ziet vrijwillig toe op het beheer van de rijstvelden bij Waikelo. Van de bezoekers krijgt hij een donatie. Op meerdere plekken op Sumba houden buurtbewoners toezicht op de recent voor het publiek opengestelde attractiepunten. 



Loslopende paarden.

Foto's: Mary Afdan en Ita Amahorseija