Indonesië heeft woensdag (17/12) vier belangrijke objecten uit de Dubois-collectie in ontvangst genomen. De topstukken, waaronder een schedelkapje, zijn te bewonderen in het Nationaal Museum van Indonesië in Jakarta. 


Historisch moment


De collectie omvat een schedelkapje, een dijbeen en een kies die toegeschreven worden aan een Homo erectus, een mensachtige die wordt gezien als een schakel tussen de aap en de mens. Daarnaast omvat de collectie ook een schelp met krassen erin die mogelijk door een mensachtige zijn gemaakt. De objecten zijn gedurende meer dan een eeuw in de collectie van Museum Naturalis in Leiden ondergebracht. 


De ambassadeur van Nederland in Indonesië Marc Gerritsen heeft de collectie woensdag overgedragen aan de Indonesische minister van Cultuur Fadli Zon, in aanwezigheid van algemeen directeur Marcel Beukeboom van Naturalis. De overdracht vond plaats in het Nationaal Museum van Indonesië (Museum Nasional Indonesia) waar de objecten worden tentoongesteld. 


Vandaag markeren wij een historisch moment: de terugkeer van de 'Javamens' naar de archipel. De terugkeer van dit topstuk, dat deel uitmaakt van de 28.131 fossielen uit de Dubois-collectie, brengt de culturele wortels terug naar de bodem waar dit verhaal ooit begon', aldus minister Zon van Cultuur zoals geciteerd door Antara. 


De minister voegt daaraan toe dat de vier fossielen worden ondergebracht in het Nationaal Museum. Voor de rest van de collectie wordt nog een passende plek gezocht. 


Beste middelen en faciliteiten


Endah TD Retnoastuti van het Indonesische ministerie van Cultuur laat aan Tempo weten dat de volledige collectie, die bestaat uit ruim 28.000 objecten, een centrale plek krijgt in Museum Nasional Indonesia. Dit omdat het museum dat in de Indonesische hoofdstad Jakarta ligt de beste middelen en faciliteiten heeft, en omdat de objecten daar beter toegankelijk zijn voor wetenschappelijk onderzoek. 


Musea buiten Jakarta die aan de kwaliteitseisen voldoen, krijgen in de toekomst ook de kans om stukken uit de Dubois-collectie te lenen en tentoon te stellen. Echter, alleen musea die over de juiste faciliteiten en gekwalificeerde conservatoren beschikken, komen in aanmerking. In de eerste fase worden alle fossielen verzameld in het Nationaal Museum van Indonesië voor registratie, verificatie en conservering. 


Intensieve samenwerking 


Op de website van de Rijksoverheid staat dat de Dubois-collectie een belangrijke rol speelt in het wetenschappelijk onderzoek naar de evolutie van de mens. Al tientallen jaren werken Indonesische onderzoekers en Naturalis intensief samen in het bestuderen van de Dubois-collectie. Zowel Indonesië als Nederland willen deze wetenschappelijke samenwerking in de toekomst voortzetten. 


In september dit jaar bereikten beide landen overeenstemming over de teruggave van ruim 28.000 objecten. De collectie omvat fossielen en andere natuurhistorische objecten die door de Nederlandse wetenschapper Eugène Dubois zijn verzameld. Het grootste gedeelte werd tussen 1888 en 1900 door of in opdracht van Dubois opgegraven en verzameld op Java en Sumatra. De repatriëring van de objecten zal in fasen plaatsvinden. 


Nooit eigendom van Nederland


Het besluit om de Dubois-collectie terug te geven aan Indonesië is genomen op basis van het advies van de Commissie Koloniale Collecties. Die oordeelde na grondig en zorgvuldig onderzoek dat de Dubois-collectie nooit eigendom van Nederland is geworden. 


De omstandigheden waaronder de fossielen zijn verkregen maken het volgens de commissie aannemelijk dat de fossielen tegen de wil van de bevolking zijn weggenomen. Hiermee is de bevolking onrecht aangedaan. Fossielen waren van spirituele en economische betekenis voor de lokale bevolking, en er werd dwang gebruikt om vindplaatsen aan te wijzen.