Een van de iconen van Makassar, de provinciehoofdstad van Zuid-Sulawesi, is Fort Rotterdam. Het Nederlandse fort, dat zich in zeer goede staat bevindt, ligt in het havengebied van Makassar en is zeer zeker de moeite van een bezoek waard. 

Makassar, de provinciehoofdstad van Zuid-Sulawesi, wordt ook wel de toegangspoort van Oost-Indonesië genoemd. Vanwege de strategische ligging, was de stad in de zeventiende eeuw een belangrijk handelscentrum voor specerijen, hout en katoen.

Plattegrond van Fort Rotterdam. 

Lokale vorsten in verzet


De vorsten van Makassar vonden dat iedereen het recht had om handel te drijven in het gebied. De Nederlandse handelsonderneming VOC (Vereenigde Oost-Indische Compagnie) wilde echter het alleenrecht op de handel in de regio wat op groot verzet stuitte van de lokale vorsten.

Fort Rotterdam van bovenaf gezien.

Fort Ujung Pandang


Op advies van Portugese handelaren, bouwden de vorsten een aantal forten om zich tegen eventuele aanvallen te beschermen. Een van die forten was Fort Ujung Pandang, het latere Fort Rotterdam dat vermoedelijk in 1545 werd gebouwd.

De toegangspoort van Fort Rotterdam.

Makassar afgestaan aan de VOC


Toch waren de verdedigingswerken niet voldoende om herhaaldelijke aanvallen van de Nederlanders het hoofd te bieden. Onder leiding van VOC-admiraal Cornelis Speelman wisten de Nederlanders met behulp van de Buginese prins Arupallaka de vloot van Makassar te verslaan.

Om verder bloedvergieten te voorkomen, ondertekende de sultan van Gowa, Sultan Hassanudin, het zogeheten Bungaya Verdrag op 18 november 1667. Daarin stond onder meer dat alle forten, met uitzondering van Fort Ujung Pandang, moesten worden afgebroken. Fort Ujung Pandang werd het Nederlandse hoofdkwartier en de stad Makassar werd afgestaan aan de VOC.

Een van de gebouwen op het complex.

Erfgoed


Fort Ujung Pandang werd herbouwd en omgedoopt tot Fort Rotterdam, de geboorteplaats van admiraal Speelman. Het fort werd het machtscentrum van de Nederlanders in de regio. In 1937 werd Fort Rotterdam door de Nederlands-Indische regering overgedragen aan de Fort Rotterdam Stichting. Drie jaar later, in 1940, werd het fort officieel geregistreerd als erfgoed.

Tijdens de Japanse bezetting (1942-1945) gebruikten de Japanners Fort Rotterdam als centrum voor wetenschappelijk onderzoek op het gebied van landbouw en linguïstiek. Het fort werd vervolgens door de Nederlanders herbezet en in 1950 overgedragen aan het Indonesische leger dat Fort Rotterdam tot aan het begin van de 21ste eeuw in gebruik nam. Daarna werd het fort gerenoveerd.

Fort Rotterdam, tegenwoordig functioneel als cultureel centrum van Sulawesi.

Cultureel centrum


Tegenwoordig is Fort Rotterdam het culturele centrum van Sulawesi. De gebouwen binnen het complex zijn allemaal intact en worden gebruikt voor verschillende doeleinden. Zo houdt de Indonesische archeologische dienst kantoor in een van de gebouwen.

Ook Museum La Galigo is hier gevestigd (verspreid over twee gebouwen). Hier kun je meer te weten komen over de geschiedenis van Zuid-Sulawesi en dan met name de geschiedenis van Makassar.

Een aardewerken kruik gevonden tijdens graafwerkzaamheden.
Twee stenen beelden. 

Fort Rotterdam ligt in het havengebied van Makassar. In de buurt van de haven ligt een Chinese wijk met eenvoudige eetgelegenheden waar heerlijke Chinese gerechten uit Makassar zoals mie Titi en mie Ujung Pandang worden geserveerd, en traditionele gerechten uit Makassar zoals coto Makassar en sop Saudara.

Fort Rotterdam is geopend van dinsdag t/m vrijdag van 08.00 uur tot 18.00.